Dhegeyso: QISADA IYO GABAYGA GODOBTII BAARLIIN IYO GOGOL XAADH
|Hordhac:
Gabayga Godobtii Baarliin iyo Gogol-Xaadh waxa tiriyey Abwaan Maxamuud Axmed Cabdalle(Abwaan Shiine). Wuxu ku saabsan yahay, hadimadii gumaystayaasha reer Yurub ka galeen dadka Soomaaliyeed Shirkii Baarliin 1884-tii ka qabsoomay, kaa soo geyiga Soomaaliyeed loogu kala qaybiyey 5 qaybood: Italian Somaliland, British Somaliland, NFD, Ogaden, Djibouti, iyo weliba Jasiiradda Socotra oo 80km dhul-weynaha Soomaaliya ka durugsan, xeeblayda Soomaaliyeedna manaafacaadsan jireen qarniyo badan. Gabaygu wuxu ka hadlayaa sida, gumeystayaashii, ka sokow kala qaybinta dalkeenna, ayni qaybihii ka xoroobey, helin xornimo taam ah, ee weli hagardaamadii oo si kale loo dhigay weli socoto–Afrika guud ahaanna gumaystayaashii iyagoo qaabkii gumeysiga beddeley, kursiga dal walba gadaal ka fadhiyaan.
Wuxu gabaygu ka hadlayaa sida gobannimo doonkii Soomaaliya isu soo dabayaaley, haddana markii dambe labadii qaybood: waqooyi iyo koonfur ee July 01, 1960 ku midoobey Jamhuuriyaddii Soomaaliyeed ee dhalatay, ay jireen cillado dhanka Soomaalida ah iyo mid gumeystuhu weli ugu dabinno dhigayey oo keentay burburkii Qarankii Soomaaliyeed.
Dhibaatooyinkii jabhadaha iyo dagaalladii sokeeye cawaaqibkii ka dhashay ayuu gabaygu yoolka saarayaa; wuxu abwaanku ku gunaanadayaa in midnimo iyo wadajir lagaga bixi karo dhibaatada ummadda iyo qaranka Soomaaliyeed ku habsatey kaga bixi karaan.
Dawladaha gaboobee adduun amarkii soo gooya
Qarannimo ku guumoobayee gaadhay libintooda
Ragbaw goostay geeddiga halkay sahan ku geeyeene
Ummad teedii garan weydayoo gaabisaa badane
Afrikada gumeystihii qabsaday rarayey guudkooda
Qarni lagama soo goodin weli gabadintuu yaale
Gaadiidsigii baa ged kale loo gunaanadaye
Gelinkooda waa kaa fadhiya iyo gadaashoode
Hayeeshee xornimo geylankii guulo lagu hoye
Halgankii darwiishkiyo kolkaan gaala leged qaadnay
Goobtii Jidbaaliyo wixii Ruugga lagu goostay
Korfield guutadiisii raggii gawraca u geystey
Inkastoo la garab naafiyoo laga gol roonaadey
Geyigaa dabkii gobannimadu kama gamaarayne
Geylankii SYL kacshiyo gebi ha noolaato
Gaashaandhig iyo buu ahaa qaran golayntiise
Lixdankii gadoodkii dhecee guusha lagu taabay
Gobannimo kolkay qaadatee calanka loo giijey
Soomaalida garaadku uma korin Giib kolkuu tegaye
Iyadoon gelgelintii ka kicin baa la gaasiraye
Gudirida cadaawuhu waqeed uma gargaarayne
Gallad dawladnimo lalama rabin waxay ku gaadhaaye
Guuldarradiyo hoog waxaw horkacay godobtii Baarliine
Goonlaha libaaxii calfaday maydhaqyada gooyey
Gumaystuhu sirtuu soo guntee galabba heer joogtey
Guluf iyo colaad gaabiyoo gaadhey gudeheeda
Goldalooladeedoo badnayd bay ku geeridaye
Gabbalkii madoobaa kolkuu gebiba saameeyey
Jabhad gawraceed gaalibaan laga geyoonaynin
Waatay godkii loo nashiray gebi ka tuureene
Gadaasheed tarkii kacay qaxiyo gebewer dheeraaday
Guutooyin diin wayraxoo miino wada gaatey
Gumaadiyo colaad gebageboo laga gun gaadhaynin
Iyo gaala duullaana oon gaban yar dhaafaynin
Maantaa hubaal gaanba gaan lagu garaacaaye
Qolaqoladii loo kala gaday weli u guuxdaaye
Mas gurguurta good iyo abees halaq wax gaadaaya
Iyo mici gababaarbaa fadhiya Xamar godkeediiye
Gobolkii Waqooyiga Galbeed goosataa tubane
Sool iyo Sanaag waa go’doon gaadhku qaybsadaye
Gungumaa fadhiya geesta Bari Gaalkacyiyo Ayle
Garoowaa gafane iyo qaniin guri ku yeesheene
Goballadii dhexaa loo jarjaray garabyo beeleede
Hiiraan gurboodkeedibaa haadku gigayaaye
Gosha Jawhar maydbaa gebradey gorofsanoo yaale
Baydhabiyo Godankii Bakool gaasas baa degaye
Guutooyinbaa galay Markoo gooyey shacabkiiye
Gudihii Kismaanyiyo Geday guul darradu taale
Bu’aale iyo Saakow gablame gees fayow malehe
Qayrkeed ma gaadhooy haddaa gobollo loo qaybshey
Afartaa gorfeeyee waxaan garab ka raacsiiyey
Geesigi hadduu ciidmo oo guluf u heensaysto
Damiirkii aan geeryoon hadduu garasha qoodaysto
Intaan layna kala geyn markale taa haddaan garanno
Hadday qaran u gogol xaadho oo golaha loo waabo
Haddii lays garwaaqsado maruun ceebta laga giirto
Garabyadu midoobaan rajaa soo gadaal noqone
Nimaan taa garaadayn gunnimo waw gudboontahaye
Godkiisay biyuhu ugu geliyoo, geeri waw wehele
Intaan qolaba gaar lagu gembiyin go’e ka maansooday
WT. Maxamuud Axmed Cabdalle (Abwaan Shiine)
Email: mabdalle@gmail.com